Son zamanlarda sosyal medyanın kıpır kıpır dalgaları arasında sürüklenip giden, haber sitelerinin baş sayfalarında boy gösteren ve gazetelerin renkli sayfalarında kendine geniş bir yer bulan bazı haberler, aslında gerçeği tam anlamıyla yansıtmıyor. Ancak, bu durumun farkına varmak için biraz derinlemesine incelemek gerekiyor. Çünkü bu haberler ilk bakışta o kadar gerçekçi ve inandırıcı ki, hepimiz bir an için bu durumun aksini düşünmüyoruz bile. Şimdi, son günlerde gündemimizi allak bullak eden bu haberlerin aslında ne olduğunu ve gerçekte ne anlama geldiğini birlikte keşfedelim.
Kaynak: Teyit.org, doğrulukpayı
1. İddia: Pfizer tersten okunduğunda İbranice “Veba ve Yeraltı Tanrısı” anlamına geliyor.
Sonuç: YANLIŞ
-
İddiada Rezifp ismi, Sami inancında rastlanan bir tanrı olan Reşef’le karıştırılmış.
-
Reşef, birçok isimle anılsa da Rezipf bunlardan biri değil.
-
Rezifp ismiyle ilgili araştırma yapıldığında anlamlı hiçbir sonuca erişilemiyor.
-
Pfizer firmasının ismi, kurucusu Charles Pfizer’in soyadından geliyor.
2. İddia: FIP virüsü nedeniyle Güney Kıbrıs’ta 300 bin kedi öldü.
Sonuç: YANLIŞ
-
İddia bir çeviri hatasından kaynaklanıyor. İddianın kaynağı Dinos Agiomammitis, 300 bin kedinin öldüğünü söylemiyor. 300 bin sayısı hastalığın bulaşma ve ölüm oranına göre önlem alınmadığı takdirde ölebilecek tahmini kedi sayısını ifade ediyor.
-
Teyit’in ulaştığı Agiomammitis’e göre 2023’ün ilk altı ayında 500 FIP vakası tespit edildi.
-
Güney Kıbrıs Tarım, Kırsal Kalkınma ve Çevre Bakanlığı resmi olarak 107 FIP vakasının kaydedildiğini bildiriyor.
3. Dünyayı beyaza boyamak, iklim değişikliğiyle mücadele için etkili bir yöntem mi?
Sonuç: KARMA
-
İddia Kaliforniya Üniversitesi’den Profesör Jeremy Munday’in The New York Times’la paylaştığı görüşlerine dayanıyor.
-
Munday, Purdue Üniversitesi’nden bir ekibin geliştirdiği ultra-beyaz bir boyanın kullanılmasından söz etmiş.
-
Munday, dünyanın yüzde 2’lik kısmının ultra-beyaz boya ile boyanmasının iklim değişikliğini kesin olarak durdurmayacağını, etkilerinin önlenmesinde kısa süreli bir çözüm sunacağını söylemiş.
-
Teyit’in ulaştığı Munday, önerisinin küresel ısınmayı durdurmayacağını ancak küresel sıcaklığın yükselmesini kısa süreli olarak durdurabileceğini doğruladı.
-
Binaların beyaz boya ile boyanmasının küresel ısınmayı azaltıp azaltmayacağına ilişkin araştırma ve tartışmalar 2009’dan bu yana yapılsa da net bir sonuca ulaşılmış değil.
-
Teyit’in ulaştığı Boğaziçi Üniversitesi’nden İklim Bilimci Prof. Dr. Levent Kurnaz, iddianın matematiksel olarak mümkün olduğunu ancak uygulanmasının çok zor olduğunu belirtti.
4. İddia:
Sonuç: YANLIŞ
-
Suudi Arabistan’ın 3,3 trilyon dolarlık yatırımı Vizyon 2030 adlı kalkınma projesine dayanıyor. Bu yatırımın hedefi yalnızca Türkiye’ye değil.
-
3,3 trilyon dolarlık yatırımla ilgili 2022 yılında da benzer haberler yapılmış. Burada da bu yatırımın Türkiye’ye yönelik olduğuna dair herhangi bir ifade yer almıyor.
-
Suudi Arabistan Yatırım Bakanı El-Falih’in Türkiye’ye özel 3,3 trilyon dolarlık yatırım yapacağına yönelik açıklaması da bulunmuyor. El-Falih hedefledikleri 2030 yatırımları arasında Türk özel sektöre de yer vereceklerinden bahsetmiş.
5. İddia:
6. İddia:
Sonuç: YANLIŞ
-
Diyanet’in yayınladığı genelgede ezan sesinin artırılmasına dair bir talimat yer almıyor.
-
Genelgede maksimum sınır olarak belirlenen 85 desibelin üzerine çıkılmaması uyarısı yapılmış.
-
Sosyal medyada yapılan paylaşımın aksine haber metninde ezan sesinin artırılacağına dair bir ibare bulunmuyor.
7. İddia: Video, Kocaelispor’un transfer duyurusunu gösteriyor.
